Okula Uyum Süreci

Çocuklarınızın okulla tanıştığı ilk günlerde hem onların hem de ebeveynleri olarak sizlerin bazı endişeleri bulunabilir. Bu süreci olabildiğince hızlı ve sorunsuz geçirmek istiyor olabilirsiniz. Fakat sizlerden ayrılan çocuklarınızın bu sürece farklı tepkiler göstermesi kaçınılmaz diyebiliriz. Bu sürecin her ailede ve her çocukta farklı ilerlediğini tecrübelerimize dayanarak sizlerle paylaşabiliriz. Çocuklarınızın okula başladığı ilk haftalar verdiği tepkileri normal ve sağlıklı olduğunu kabul edebiliriz. Birçok çocuk birkaç hafta sonra rahatlıkla ebeveyninden ayrılarak gün boyu okulda rahat ve keyifli vakit geçirir hale gelirken bazıları aylar boyunca bu tepkileri sürdürmeye devam edebilir. Bu süreç hem çocuk hem ebeveynleri hem de okuldaki öğretmenler için oldukça zorlayıcı geçebiliyor. Bu noktada öğrencinin uyum sağlaması sorumluluğu genellikle okullara bırakılır fakat bizler ailelerin desteğinin süreçte çok gerekli olduğunu biliyoruz. Okul, aile ve özellikle uyum süreci uzun süren çocuklarda bir uzman desteği ile süreci daha sağlıklı ilerletmek mümkün diyebiliriz.

Uyum sürecinde çocuklarda hangi davranışları gözlemleriz?

• Okula gelmek istememe (isteksizlik, mutsuzluk, yoğun ağlama, aileden ayrılmayı reddetme, tepinme vb.)

• Aileye ve öğretmenlerine karşı tepkisel davranışlar (küsme, vurma, bağırma)

• Okula, öğretmenine ve arkadaşlarına yönelik ev içerisinde şikayetlerde bulunma, eleştirme

• İletişime geçmeyi reddetme

• Gece sayıklamaları, Uykuda ağlama ve korkma

• İştahsızlık

• Altına kaçırma

  
  

Okula uyum sürecinin sağlıklı ilerlemesi neden önemli?

Okul, yaşamın büyük bir kısmını geçirdiğimiz ve benliğimizin, değerlerimizin, geleceğimizin şekillenmesinde önemli bir yere sahip diyebiliriz. Okula atılan ilk adımla birlikte okula dair edindiğimiz algı ve şemalar gelecekte her kademede bu sürecin nasıl geçeceğini belirlediğini biliyoruz. Olumlu bir okul algısı için olumlu geçen bir uyum sürecine ihtiyaç duyuyoruz.

Neden Çocuğum Okula Gitmek İstemiyor?

Çocuğunuz ilk kez sizden ayrılarak günün büyük bir kısmını daha önce hiç gitmediği ve bilmediği bir yerde geçirmesi gerektiğini fark ettiğinde bu çocuk için baş etmesi oldukça güç bir durum olabilir. Çocuklar için okul dediğimiz yer bilinmezliklerle doludur. Orada güven duyabileceği birinin olduğunu keşfetmesi ve belirsizlikleri gidermesi için zamana ihtiyaç duyar. Sevdiği kişileri bırakmak istememesi, evi gibi rahat ve güvenli bir alanı bırakmak istememesi, daha az kuralların bulunduğu ev ortamından daha net ve sınırların olduğu bir ortama geçmek istememesi, gün boyu kendi istediği aktiviteleri yaparken bir anda isteklerinin her zaman gerçekleşemediği ve ertelemesi gerektiği gözlemlemesi gibi sebepler okula gitmek istememesine neden olabilir.

Okula Uyumu kolaylaştırmak için neler yapılabilir?

• Okulu ebeveyni ile birlikte gezmesi ve nasıl bir yer olduğunu keşfetmesi okula dair belirsizliğin azalmasına yardımcı olur.

• Her okulun oryantasyon yani okula uyum süreci farklılık gösterebiliyor. Okul ile görüşülerek oryantasyon süreci hakkında bilgi alabilirsiniz.

• Okuldaki öğretmenleri çocuğunuzun bireysel özellikleri hakkında bilgilendirmek öğretmenlerin bu süreci daha kontrollü ve sağlıklı yürütmesini destekleyecektir. Eğer daha önceki okula uyum sürecinde zorlandıysa eğer muhakkak bilgilendirin. Çocuğunuzun mizacı, daha önce kısa veya uzun bir ayrılık süreci yaşayıp yaşamadığınız, ayrıldığınızda olası verebileceği tepkiler, sevdiği şeyler, ilgi alanları, oynamaktan keyif aldığı oyunlar ve oyuncaklar vb. konularda okulun bilgi sahibi olmasını sağlayabilirsiniz.

• İlk ayrılıklarda çocuğunuzun yukarıda belirttiğimiz davranışları sergilemesinin normal olduğu ebeveynler tarafından da kabul etmesi ve duygularının anlaşıldığını çocuğa hissettirmek de oldukça önemli.

• Öğretmeniyle arasında kurduğu bağ okula uyum sürecinin en önemli belirleyicisi diyebiliriz. Çocuklar ihtiyaçlarını paylaşabileceği ve bu ihtiyaçları dikkate alarak gidermesine yardımcı olacak birinin bulunduğunu biliyor olması oldukça önemli. Bu bağın zaman içerisinde arkadaşları ile arasında da kurulmasıyla okul rahatlıkla geldiği ve eğlendiği yer haline dönüşecektir. Bağlanma için her çocuğun ihtiyaç duyduğu sürenin farklı olduğunu kabul etmek gerekiyor.

  
  

• Ebeveynler kaygılarını ne kadar hissettirmediğini düşünse de bu durum çocuğa geçer ve bu kaygı okula ve öğretmene dair güvensizliğe sebep olabilir. Çocuk ebeveyni ve öğretmeni arasındaki ilişkiyi gözlemleyerek güven temelli ilişki kurabilir.  Ebeveynlerin okula ve öğretmenlere güven duyması ve yönlendirmelerini takip etmesi süreci kolaylaştıran bir diğer nokta diyebiliriz.

• Çocuğunuzu okula gitmeden önce bilgilendirerek okulda neler yapılacağı neden okula gitmesi gerektiği, okulda kalacağı süreyi, kaçta gelip alınacağı, kim tarafında alınacağı netleştirilmelidir. Özellikle de uyum sürecinin başlarında belirtilen zamanda öğrencinin alınmaması kaygılarının artmasına ve sonraki günlerde okula gelmek istememesine sebep olabilir.

• Uyku düzeni, ekran süresi, oyun süresi vb. rutinler oluşturmak ve bunları düzenlemek okula uyumu kolaylaştırmakta diyebiliriz.

• Okul uyum süreci başta olmak üzere hayatımızdaki her zorluk için uygulayabileceğimiz gevşeme teknikleri bulunur. Bunları stresli bir süreç olan okula uyum döneminde hem kendiniz için hem de çocuğunuz için kullanabilirsiniz. Gerekli nefes teknikleri ve gevşeme egzersizleri ile çocuğunuzun, stresli anlarda kullanabileceği baş etme yöntemleri öğrenmesini sağlayabilirsiniz.

• Okula uyumu kolaylaştıracak resimli öykü kitaplarını birlikte okuyup inceleyebilir üstüne sohbet edebilirsiniz.

• Kendinizin okula başladığı ilk günü anlatarak anılarınızı paylaşabilirsiniz.

• Okula dair oyunlar oynayabilirsiniz. Sence okulunda hangi oyuncaklar vardır? Sence okulunun bahçesi ve oyun alanı nasıldır? Vb. tahmin oyunu oynanabilir.

• Okulla öncesinde görüşerek yanına evden bir oyuncak alması sağlanabilir. Bu oyuncak hem kendini güvende hissetmesine hem de yumuşak peluş bir oyuncak olursa duygularını düzenlemesinde yardımcı olacaktır.

• Oryantasyon süreci çocuğa göre farklılaşan ve bireysel ilerlemesi gereken bir süreçtir aynı zamanda. Okul ile görüşülerek oryantasyonun aşamalı bir şekilde ilerletilmesini talep edebilirsiniz.